การเงินเป็นเรื่องของทุกคน แต่ผู้ที่กำหนดทิศทางการเงินภายในประเทศ คือ “ธนาคารกลาง” ซึ่งเป็นสถาบันทางการเงินที่มีบทบาทสำคัญต่อการเงินและเศรษฐกิจภายในประเทศเป็นอย่างมาก อีกทั้ง แนวทางของธนาคารกลางบางแห่งยังอาจส่งผลกระทบต่อผู้คนทั้งโลก ดังนั้น ในบทความนี้ Fxtoday จะพาทุกท่านไปทำความรู้จักกับธนาคารกลาง ผู้กุมบังเหียนการเงินของประเทศกันครับ
ธนาคารกลาง (Central Bank) คือ สถาบันทางการเงินที่ถูกจัดตั้งขึ้นมาเพื่อควบคุมปริมาณเงินภายในระบบ ทำให้เศรษฐกิจภายในประเทศหรือกลุ่มประเทศสามารถดำเนินไปได้อย่างมีเสถียรภาพ จุดเด่นของธนาคารกลาง คือ การเป็นอิสระทางการเมืองและมีสถานะผูกขาดทางกฎหมาย ทำให้ธนาคารกลางสามารถจัดการตีพิมพ์ธนบัตร ตลอดจนเป็นนายธนาคารและนายทะเบียนหลักทรัพย์ของรัฐบาลได้
ธนาคารกลางของประเทศไทย คือ ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) มีบทบาทหน้าที่หลักในการบริหารจัดการให้ระบบเศรษฐกิจและการเงินของประเทศดำเนินไปด้วยความเรียบร้อยนั่นเองครับ
จุดประสงค์หลักในการก่อตั้งธนาคารกลาง คือ “การรักษาเสถียรภาพทางการเงิน” เพราะค่าเงินของแต่ละประเทศมีการปรับเปลี่ยนขึ้นลงตามปัจจัยต่าง ๆ ซึ่งหากการเปลี่ยนแปลงนี้เป็นไปอย่างรวดเร็วและรุนแรงก็จะกระทบต่อการเงินและเศรษฐกิจภายในประเทศ ทำให้ภาคประชาชนและภาคธุรกิจได้รับผลกระทบจากความผันผวนดังกล่าวจนอาจเกิดวิกฤตทางการเงินต่อไปได้
ในทางกลับกัน หากปล่อยให้มีการตรึงค่าเงินให้อยู่ในอัตราคงที่ดังเช่นประเทศไทยในอดีตก็จะเป็นการฝืนกลไกตลาด และส่งผลเสียต่อเศรษฐกิจ ตลอดจนความน่าเชื่อถือของประเทศนั้น ๆ อย่างรุนแรงได้ ดังนั้น ธนาคารจึงถือกำเนิดมาเพื่อรักษาเสถียรภาพของค่าเงินและระบบเศรษฐกิจภายในประเทศให้เป็นไปอย่างสมดุลนั่นเอง
“ธนาคารกลาง” กับ “ธนาคารพาณิชย์” มีความแตกต่างกัน คือ
โดยทั่วไปแล้ว ธนาคารกลางมีหน้าที่หลัก ๆ 3 ประการ ดังต่อไปนี้
นโยบายการเงิน (Monetary Policy) เป็นเครื่องมือที่ธนาคารกลางใช้ควบคุมปริมาณเงินโดยรวมที่มีอยู่ในระบบเศรษฐกิจ เพื่อให้เกิดเสถียรภาพทางการเงินสูงสุด ไม่แข็งค่าหรืออ่อนค่ามากจนเกินไป เพราะอาจจะส่งผลต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศนั้น ๆ ได้ โดยนโยบายทางการเงินของธนาคารกลางจะมี 2 แนวทาง คือ นโยบายแบบเข้มงวด และนโยบายแบบผ่อนคลาย
การรักษาเสถียรภาพระบบการเงิน นับเป็นหน้าที่ที่ไม่อาจมองข้าม เพราะสมดุลของค่าเงินจะส่งผลต่อการขยายตัวทางเศรษฐกิจและความเป็นอยู่ของคนภายในประเทศต่อไป ดังนั้น ธนาคารกลางจึงต้องดำเนินนโยบายทางการเงินเพื่อรักษาสมดุลดังกล่าว เพื่อสนับสนุนเศรษฐกิจภายในประเทศให้เติบโตอย่างยั่งยืน
นอกจากการดูแลเสถียรภาพทางการเงินแล้ว อีกหนึ่งบทบาทที่มีความสำคัญของธนาคารกลาง คือ การกำกับดูแลธนาคารพาณิชย์และสถาบันการเงินต่าง ๆ ให้ตอบสนองผู้ใช้บริการทางการเงินอย่างเหมาะสม ขณะเดียวกันก็คงไว้ซึ่งเสถียรภาพของระบบสถาบันการเงินและเศรษฐกิจโดยรวม
อย่างไรก็ดี ธนาคารกลางยังมีหน้าที่อื่น ๆ อีก เช่น การออกธนบัตร การให้กู้แก่ธนาคารพาณิชย์ การจัดตั้งหรือสนับสนุนระบบการชำระเงิน การบริหารทุนสำรองระหว่างประเทศ การควบคุมกฎหมายว่าด้วยการแลกเปลี่ยน ตลอดจนการให้คำปรึกษาด้านการเงินแก่หน่วยงานต่าง ๆ เป็นต้น
หากอ้างอิงข้อมูลจากกองทุนความมั่งคั่งแห่งชาติ (Sovereign Wealth Fund Institute: SWFI) ธนาคารกลางที่ใหญ่ที่สุดในโลกเรียงตามทรัพย์สินสุทธิมีดังนี้
อ้างอิงข้อมูล ณ วันที่ 8 มกราคม 2567
โดยสรุปแล้ว ธนาคารกลางถือเป็นหน่วยงานที่ดูแลเสถียรภาพค่าเงินและเศรษฐกิจภายในประเทศหรือกลุ่มประเทศให้อยู่ในระดับสมดุล เพื่อป้องกันวิกฤตทางการเงินหรือผลกระทบต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นจากค่าเงินที่ผันผวนมากจนเกินไป
แต่อย่างไรก็ดี แนวทางในการดำเนินนโยบายทางการเงินของแต่ละประเทศอาจมีความแตกต่างกันตามปัจจัยต่าง ๆ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนโยบายทางการเงินอย่างฉับพลันย่อมส่งผลต่อตลาดเงินและตลาดทุนไม่มากก็น้อย ดังนั้น อย่าลืมติดตามข่าวสารที่เกี่ยวข้องกับธนาคารกลางใหญ่ ๆ และธนาคารกลางภายในประเทศประกอบการลงทุนกันด้วยนะครับ
Source: Sovereign Wealth Fund Institute, Investopedia, ธนาคารแห่งประเทศไทย 1 และธนาคารแห่งประเทศไทย 2
List of content
FXtoday.news เป็นเพียงเว็บไซต์ที่นำเสนอข่าวสาร และให้ความรู้เกี่ยวกับตลาดทางการเงิน โดยไม่ได้มีจุดประสงค์เพื่อชักนำหรือเชิญชวน ในการลงทุนแต่อย่างใด
